In deze tijd spelen grote, mondiaal doorwerkende vraagstukken. De klimaatopgave, energietransitie, economische kantelingen en democratische strubbelingen zijn omvangrijk, complex en ook nog deels verweven met elkaar. Zicht op effecten van economisch, politiek en maatschappelijk handelen is een noodzakelijke voorwaarde om die transities en ontwikkelingen in gewenste banen te leiden. En dat is ondenkbaar zonder de beschikking te hebben over bruikbare data. In het bijzonder in het publieke domein, wat onder andere ruimte, water en milieu omvat.

De opkomst van datagestuurd beleid, mits goed uitgewerkt en democratisch geborgd met checks and balances, biedt grote kansen. Maar dat vereist wel een mind shift. We moeten groter denken, op langere termijn en meer zicht krijgen op samenhangen. Leren om anders tegen mensen, de samenleving en leiderschap aan te gaan kijken. Die beweging is gelukkig gaande. Bedrijven lijken de transitie door te gaan maken naar kwaliteitsdenken met een hoger doel; purpose economy. En bij de overheid is de politiek-maatschappelijke tegenhanger, waardenontwikkeling, sterk in opkomst. Ook het integrale denken en handelen wint steeds meer aan terrein. Met bewoners werken aan grote, collectieve opgaven is een uitgelezen kans om integraal en datagestuurd te gaan werken. Gegevens over het lokale milieu, mobiliteit, gezondheid, beheer, veiligheid en logistiek, in openbaar gebied, van huishoudens, bedrijven en instellingen gaan in toenemende mate een rol spelen in de smart city van de nabije toekomst. Bewoners en ondernemers kunnen sterk bijdragen om die gegevens aan te leveren en te beheren. Die opkomende citizen science heeft grote potentie om burgers meer te betrekken bij het wel en wee in hun stad en het beleid. Allerlei doelen en gevolgen zoals versterking van de lokale democratie, meer sociale cohesie en gemeenschapsvorming, en soepeler verlopende planprocessen liggen zo in het verschiet. Om dat proces te stimuleren doet de overheid er wijs aan om ‘data- en informatiebeleid’ vergaand te ont-politiseren. Bijvoorbeeld door die onder te brengen in publieke databanken. De sleutel voor die systeemverandering is in handen van de overheid, de markt en – in toenemende mate – ook bij mondige, betrokken bewoners. Gedeelde data bieden kansen om te werken aan nieuwe, democratischere verhoudingen tussen burgers en overheid. En samen te werken aan het geschikt maken van onze steden en regio’s voor de uitdagingen van de 21e -eeuw.

Hans Dekker
NVTL/HD Landschapsarchitectuur

Deze column komt uit het boek Data en Omgevingsbeleid, dat wij schreven naar aanleiding van een serie workshops over datagedreven beleid. Wilt u meer lezen? Klik hier om het boek (gratis) te bestellen.