Auteur: Jan-Willem Wesselink 

De stad is ontstaan als platform. Toen in 3500 voor Christus in Mesopotamië de boeren meer produceerden dan ze zelf konden consumeren, ontstonden steden om de handel te faciliteren. In de loop der tijd kregen steden meer functies, maar nog steeds liggen de belangrijke steden op kruispunten van wegen en waterwegen. En niet voor niets hebben steden een marktplein en een haven. De stad was dus altijd al de platformeconomie. Of anders gesteld, handel kan niet zonder platformen. Dat past naadloos bij de definitie die futuroloog en strategisch adviseur Maurits Kreijveld hanteert voor de platformeconomie. Op zijn website wisdomofthecrowd.nl hanteert hij de definitie “Een platform is een infrastructuur (technologie, afsprakenstelsel, product of dienst) die waarde creëert door interacties te faciliteren tussen twee of meer partijen, bijvoorbeeld verkoop tussen producenten en klanten.” Volgens die definitie is elke winkel en elke markt een platform. En dus ook de stad.

Afsprakenstelsel

Elke industriële revolutie heeft ervoor gezorgd dat die stedelijke platformen beter verbonden werden en gaf ze een nieuwe vorm. Daarbij werd de in die industriële revolutie nieuw uitgevonden technologie ingezet om handel te bevorderen. Tot de eerste industriële revolutie waren steden voornamelijk verbonden door wegen en rivieren. Eind achttiende eeuw werden daar in heel Europa duizenden kilometers kanalen aan toegevoegd. Zo konden goederen eenvoudiger worden vervoerd tussen steden. Ongeveer 50 jaar later gebeurde hetzelfde met spoorwegen en nog weer 50 jaar later werd de auto uitgevonden. Steden waren steeds beter verbonden en de platforms beperkten zich niet meer tot de steden, maar tot regio’s, landen en uiteindelijk werelddelen.

Niet alleen fysieke ingrepen bepalen de vorm van platformen, maar ook politieke. Kreijveld stelt ook dat een infrastructuur een technologie is, maar ook een afsprakenstelsel kan zijn. Niet alleen de kanalen, spoorwegen en snelwegen geven dus vorm aan de platformen in Europa, ook de open grenzen, de euro, de Europese wetgeving als de Digital Service Act en de Digital Markets Act die de komende jaren wordt ingevoerd. En wat in het groot geldt in Europa, geldt in het klein in de winkelstraat of de supermarkt.

In de huidige industriële revolutie gebeurt dus niet iets fundamenteel nieuws. Ook nu wordt nieuwe technologie ingezet om de handel te bevorderen. Dat bedrijven daarbij het voortouw nemen is ook niet nieuw. De Canal Mania in Engeland was een particuliere aangelegenheid, de eerste spoorwegen werden aangelegd door ondernemers. In de supermarkt vinden producten van verschillende aanbieders de weg naar de consument. Maar er zijn ook belangrijke verschillen. Zo biedt internet de mogelijkheid om schalen op te zetten die wereldwijd opereren en altijd toegankelijk zijn. Dat leidt tot een veel complexere mix van schaalniveaus, stakeholders en regelgeving.

Wilt u verder lezen? 

Dit is een begin van een artikel uit het boek ‘Zo creëer je waarde in de slimme stad’, van de Future City Foundation. Wilt u meer lezen? Klik hier om het boek te bestellen of te downloaden.