Het verhaal gaat dat toen de stoomtrein net uitgevonden was, er bij elke overweg een overwegbewaker het verkeer tegenhield. De trein werd letterlijk in het gewone leven ingepast. Pas toen we er aan gewend waren en er regels voor waren bedacht, verdween dat beroep.

Tegenwoordig is het niet anders. We zitten wederom in een industriële revolutie en moeten opnieuw wennen aan de verandering. We moeten van elkaar leren en met elkaar tot voorrangsregels komen. We moeten elkaars taal leren spreken, maar belangrijker nog, we moeten dezelfde taal leren spreken. In die spannende overgangsfase zitten het Rijk, provincies en gemeenten op dit moment. We zien een datagedreven wereld op ons afkomen waar we grip op moeten krijgen. We begrijpen dat die ons vak verandert, maar we weten nog niet hoe. Met deze verandering zijn we bij de Provincie Zuid-Holland nu al ruim anderhalf jaar actief bezig. Het begon met een ‘summerschool’ voor studenten en jongprofessionals in 2017. Zij gaven realtime omgevingsbeleid als opdracht terug na met de Omgevingsvisie voor Zuid-Holland aan de slag te zijn gegaan. Bij de provincie vonden we dit het verkennen waard. Uit verschillende werksessies die volgden konden we constateren dat als we écht realtime omgevingsbeleid willen hebben, we intensiever met elkaar aan de slag moeten. Zo kwamen we uit bij een ‘learn by doing’ masterclass. Een masterclass om van te leren, om zelf te ontdekken wat mogelijk is. Er wordt veel gepraat over datagedreven beleid, maar in de praktijk zijn er weinig werkbare voorbeelden. Het blijkt moeilijk informatie boven tafel te krijgen. Willen we hier écht werk van maken, dan bestaat de eerste stap uit het beperken van de scope en het inzetten van meer capaciteit om de juiste data te vinden. Zowel beleidsmedewerkers als dataspecialisten erbij betrekken. Het belang van samenwerken tussen afdelingen wordt almaar duidelijker en ook hier bleek dit essentieel. In een ideale situatie zie ik een volwaardig monitoringsplan dat wij beheren, waar de vraagstukken vanuit de bevolking ingebracht worden en waar dóór overheidslagen heen en met alle stakeholders een verbinding wordt gemaakt, zodat we gezamenlijk keuzes kunnen maken. Als we daar zijn, kunnen de overwegbewakers een andere baan zoeken. Of misschien hebben ze ondertussen wel hun eigen nieuwe baan gecreëerd. Ik ben heel nieuwsgierig.

Aron Duindam
Team Omgevingsbeleid Provincie Zuid-Holland

Deze column komt uit het boek Data en Omgevingsbeleid, dat wij schreven naar aanleiding van een serie workshops over datagedreven beleid. Wilt u meer lezen? Klik hier om het boek (gratis) te bestellen.