Column door Edgar van Eekelen

Data vormen een wapen in de strijd tegen polarisatie. We zien dat de uitersten in het politieke spel steeds verder uit elkaar drijven. Nederland verlinkst en verrechtst tegelijkertijd. Dat zien we in de landelijke politiek, maar ook bij lokale besturen.

Data kunnen beide kampen samenbrengen. Data zijn neutraal, ze vormen een grondstof. Wie data in de puurste vorm bekijkt, ziet niets dan enen en nullen. Daarmee overstijgt het de politieke arena en kan het verzoenen.

Natuurlijk, data vormen ook macht, om een moderne draai aan Machiavelli te geven. Want hoe je de data omzet naar informatie staat open voor interpretatie. Tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen zwaaide FVD-leider Baudet met twee grafiekjes. Een met het aantal gerapporteerde zedendelicten, de ander met immigratiecijfers. Beide lijnen stegen. Immigratie leidt tot zedenmisdaad, concludeerde de politicus. Een foutieve bewering. Het aantal gerapporteerde zedendelicten stijgt door een hogere meldingsbereidheid, stelde de politie. Maar Baudet kwam ermee weg. De Kamer reageerde amper op zijn datagestuntel.

Het voorbeeld laat zien dat datawijsheid van groot belang is. Anno 2020 moeten politici weten hoe je data interpreteert en hoe je valse claims op basis van data weerlegt. Dat is nogal een opgave. Het gemiddelde gemeenteraadslid werkt zich al een slag in de rondte, terwijl het veelal niet eens een fulltimebaan is. Een cursus volgen voor datakunde is dan veel gevraagd.

Besteed die kunde dus uit. Stel een team op van knappe koppen die losstaan van het partijenstelsel en die data omzetten in bruikbare informatie: in prognoses en analyses, in dashboards en grafieken. Kleine gemeenten met beperkte capaciteit kunnen zich hierbij verenigen, met een regionaal datateam. Volledig neutrale informatie zullen we nooit hebben. Zelfs de geleerdste datawetenschapper heeft zijn eigen sturende referentiekaders. Bovendien is informatie sterk afhankelijk van je vraagstelling en definities. Is die gekleurdheid van data erg? Nee, mits binnen een marge. Zwaaien met twee grafiekjes en op ‘oorzakelijke verbanden’ wijzen gaat te ver, maar er zal altijd speling zitten in het omzetten van data naar informatie.

De enen en nullen vertellen je niks over ethische dillema’s. Als informatie absoluut zou zijn, kon de democratie haar biezen pakken, zijn bureau leegruimen. Dan krijgen we een technocratie. Zo ver zal het nooit komen. Politiek blijft een spel van mensen. Maar laten we dan wel zorgen dat het heel slimme mensen zijn.

Edgar van Eekelen
Uitgever bij ELBA\REC

Dit is een voorpublicatie uit het boek ‘Zo bestuur je een slimme stad – De democratie versterken met een digitaliserende samenleving’, van de Future City Foundation. Wilt u meer lezen? Klik hier om het boek (gratis) te bestellen.