We zijn gewend geraakt aan de aanwezigheid van technologie overal in onze steden. We weten dat er een camera is die ons in de gaten houdt op het treinstation, dat er sensoren zijn in openbare afvalcontainers en dat scanners onze kentekenplaten in de parkeergarage lezen. Deze technologieën verzamelen en verwerken voortdurend (persoons)gegevens om ons leven gemakkelijker te maken: ze helpen drukte te managen, maken ons afvalproces duurzamer en vinden het makkelijker om een ​​parkeerplaats te vinden.

We zien de waarde die ze leveren aan ons dagelijks leven. Technologie en data kunnen echter meer dan één (oorspronkelijk) doel dienen of kunnen leiden tot onbedoelde gevolgen die publieke waarden in gevaar kunnen brengen. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren als persoonsgegevens worden verwerkt buiten het eigenlijke doel waarvoor ze zijn verzameld, of worden gedeeld met derden zonder dat u hiervan op de hoogte bent.

Gebruik kan leiden tot misbruik
Laten we als voorbeeld bewakingscamerasystemen nemen. Bewakingscamera’s ondersteunen wetshandhaving door te helpen bij het identificeren van illegaal of bedreigend gedrag. Dezelfde camera’s kunnen echter het recht om samen te komen of te protesteren onder een autoritaire regering onderdrukken. Hetzelfde geldt voor alledaagse technologieën zoals kentekenplaatlezers. Bij gebruik voor kwaadwillende doeleinden kan het niet alleen worden gebruikt om de parkeertijd te registreren, maar ook om de bestuurder te lokaliseren.

De privacy-implicaties en mogelijk misbruik van persoonsgegevens verdienen aandacht. Slimme steden zijn een constante evenwichtsoefening tussen het leveren van diensten en ervoor zorgen dat publieke waarden worden behouden door zowel publieke als private entiteiten. Efficiëntie, rechtvaardigheid, privacy, inclusie en veiligheid zijn enkele van de waarden die een rol spelen tijdens het debat over slimme steden. De lijst is lang. Gemeenten, wetgevers, technologieaanbieders en burgers moeten voortdurend zoeken naar manieren om de potentiële voordelen van technologieën in evenwicht te brengen met de risico’s die ze kunnen opleveren.

Botsing van belangen
Privacywetgeving en toezichthoudende autoriteiten zijn er om onze privacyrechten en -waarden te behouden en te handhaven. Er is echter niet altijd een duidelijk afgebakend gebied over hoe en wanneer specifieke wettelijke kaders moeten worden toegepast. Zo is het privégebruik van cameratoezicht wettelijk beperkt. Het filmen van de openbare ruimte door private partijen moet om veiligheidsredenen beperkt blijven tot dat ‘wat nodig is’. De autoriteiten zullen echter een oogje dichtknijpen als de onwettige opnamen van die bewakingscamera’s het mogelijk maken om verdachten van andere criminele activiteiten te identificeren; ter rechtvaardiging van de inbreuk op de privacy omwille van de veiligheid. Deze evenwichtsoefeningen doen ons erkennen hoe publieke waarden op het spel staan. En het is van cruciaal belang om te onderhandelen over de afwegingen die we als samenleving willen accepteren – en onder welke omstandigheden.

Deze afwegingen zijn vaak controversieel. En dit is geen slechte zaak. Integendeel, het erkennen en omarmen van de controversiële aspecten van slimme steden kan de weg zijn naar meer mensgerichte slimme steden die zich richten op het dienen van burgers en zich aanpassen aan hun context en de gemeenschappen waarin ze zich bevinden. Vaak hebben we de neiging om weg te blijven van controverses omdat we conflict en confrontatie associëren met een gebrek aan harmonie. We zien ze als problemen, iets dat ons verlamt en dat we moeten oplossen. Controverses zijn echter constructief en productief. Wanneer iets controversieel wordt, willen we meer weten over wat er op het spel staat. Het moedigt ons aan om diep in concurrerende motivaties en voorkeuren te duiken.

Bespreek controverses
Aangezien technologische vooruitgang sneller gaat dan onze wettelijke en bestuurskaders, is het moeilijk (zo niet onmogelijk) om universeel bindende principes te ontwikkelen die op alle technologie kunnen worden toegepast. Om het vertrouwen en de transparantie op te bouwen die we nodig hebben in slimme steden, is het essentieel om dialogen op te zetten rond controverses en de concurrerende waarden die ze inkapselen. Op deze manier kunnen we nadenken over de impact van technologie op ons en op onze steden. Controverses stellen ons in staat om onze zorgen te uiten en te delen wat voor ons belangrijk is.

Maar wat is er nodig om dialogen rond controverses tot stand te brengen? Het vereist experimenteren en transparantie van de gegevensverwerking. Er moeten voortdurend verschillende belangengroepen bij betrokken worden. Het roept op om de middelen te bieden om na te denken over stedelijke toekomsten, te anticiperen op de bedoelde en onbedoelde gevolgen van technologie en te komen met mogelijke oplossingen om de schijnbaar onverenigbare verschillen te overbruggen. Het vereist dat de slimme stad valt en opstaat.

Deze blog is geschreven naar aanleiding van het project Designing for Controversies in Responsible Smart Cities, lees meer over het project op responsiblecities.nl

Auteurs:

Universiteit Twente: Julieta Matos-Castaño, Anouk Geenen en Corelia Baibarac-Duignan
Marxman: Joris Voorhuis en Sebastiaan Palm