Wat gaan we doen?
Het komend jaar wil de Future City Foundation onderzoeken hoe we de smart city moeten ontwerpen. Wij denken dat het ontwerpproces en de producten die daaruit voortkomen radicaal veranderen. Net zoals dat gebeurde met andere bedrijfstakken. We willen begrijpen hoe dat gebeurt, welke kansen dat oplevert en welke risico’s er aan kleven. We zoeken partners die met ons mee willen zoeken en dat proces inhoudelijk en financieel ondersteunen.

Waar gaat het over?

Ons land verandert in snel tempo. Steden verdichten en dorpen krijgen een nieuwe rol. Technologisering en digitalisering veroorzaken en versterken deze verandering. Door technologie leven mensen anders en gebruiken we dus ook onze steden en dorpen anders. Tegelijkertijd biedt nieuwe technologie mooie kansen om de steeds complexere uitdagingen van de stad op een nieuwe manier op te lossen en de stad duurzamer te maken, efficiënter te laten functioneren en leefbaar te houden.
Dat gebeurt hier en nu.
Maar als we willen dat er daadwerkelijk sprake is van technologische vooruitgang, moeten we ook keuzes maken over hoe de techniek onze leefomgeving beïnvloedt. Gedegen politieke keuzes over nieuwe publieke waarden. Verstandige keuzes over welke techniek we daarvoor inzetten. Doordachte ontwerpkeuzes over de inrichting van onze steden en dorpen.
Ontwerpen zien we daarbij als het brede proces van politieke keuzes tot beheer. Met stedenbouwers bedoelen we dus iedereen die mee bouwt aan steden en dorpen. Politici en hun adviseurs, ontwerpers, uitvoerders en beheerders. Allemaal krijgen ze te maken met de vraag wat de nieuwe ontwerpkeuzes zijn en we willen ze graag allemaal betrekken bij die proces.
Maar wat zijn die doordachte ontwerpkeuzes. Dat onderzoeken we in dit project. Daarbij kijken we naar:

>> De infrastructuur. Denk aan 5G-masten, kabels, leidingen, datacenters, etc. Deze laag moet ontworpen en ontwikkeld worden. Daarvoor is feitelijke kennis nodig bij stedenbouwers. Dit is niet anders dan bij andere onderwerpen (als verkeer, openbaar groen enzovoort). De stedenbouw is een generalist met een brede kennis. Waar het specialistisch wordt, zal de kennis van specialisten worden ingehuurd. Maar om die specialisten aan te sturen is ook kennis nodig.

>> De functies. Wonen, werken, recreëren, we zullen het blijven doen, maar op de manier die past bij de huidige tijd. Ook de logistieke systemen in de stad veranderen. En wellicht komen er ook functies bij, die we nu nog niet kennen. De gamechanger hierbij is dat we altijd verbonden zijn, daardoor heel flexibel worden en zoeken naar betekenis. Die ‘formule’ veranderde al de muziekindustrie, uitgeverijen en andere bedrijfstakken en zal ook de functies in de stad veranderen. Hoe dat precies gebeurt, gaan we onderzoeken, waarbij goed kijken hoe die andere industrieën zijn veranderd.

>> Ethiek en politiek. Stedenbouw en ruimtelijke ordening gaat altijd gepaard met ethische keuzes. Dat is zo vanzelfsprekend geworden dat we het niet altijd door hebben. Maar wel of geen groen in de stad, een autovrije binnenstad, verkeersveiligheid, de ruimte die wordt gegeven aan milieubelastende bedrijven: het zijn ethische keuzes. Nieuwe technologie en digitalisering brengt nieuwe ethische dilemma’s met zich mee. De Future City Foundation heeft zich het afgelopen jaar verdiept in ethiek en politiek. Dat resulteerde in het boek ‘Smart & Leefbaar’, waarin we de zeven ethische dilemma’s (privacy, veiligheid, rechtvaardigheid, autonomie, controle over technologie, menselijke waardigheid en machtsevenwicht) hebben vertaald naar bestuurlijke afwegingsruimte voor gemeentebestuurders. Daarvoor hebben we onderzocht welke bestaande wetgeving bruikbaar is. Nu willen we een stap verder gaan en onderzoeken of er modelrichtlijnen opgesteld kunnen worden die het voor gemeenten gemakkelijker maken om aan de slag te gaan met de smart city.

>> Het ontwerpproces zelf. Dat is misschien wel het meest ingewikkelde aspect. Maar als digitalisering en technologisering alles verandert, verandert ook de stedenbouw zelf. En daardoor veranderen ook de uitkomsten van dat proces. Dus de infrastructuur, de functies en de ethiek veranderen al door technologisering en digitalisering, maar dit wordt versterkt door de veranderende stedenbouw.
De vraag is hoe dit gebeurt. Daarbij willen leren we van hoe andere (productie)processen veranderen. Kan de manier waarop een iPhone, het spel Fortnite, de Tesla model staan voor de manier waarop een nieuwe wijk wordt ontwikkeld? Of een bestaande wordt gerevitaliseerd? En zo ja, hoe dan?

Wat weten we al?
De Future City Foundation heeft zich het afgelopen jaar verdiept in ethiek. Dat weten we dus al voor een deel. Voor de Provincie Zuid-Holland zijn we bezig met realtime omgevingsbeleid. Ook daar leren we van. Die en meer kennis brengen we natuurlijk in.

Wat gaan we doen?
Het komend jaar gaan we deze stedenbouwkundige principes samen ontwikkelen.
Het hele proces kent drie fases:
>> De waarom-fase, waarbij we hard maken waarom dit belangrijk is. In die fase doen we veel deskresearch.
>> De hoe-fase, waarin we zoeken naar de basis van ontwerpprincipes.
>> De wat-fase, waarin we die testen.

In elke fase ontwikkelen we workshops en rondetafelgesprekken om de kennis te ontwikkelen. We gaan leren van de gesprekken van elkaar en van andere deskundigen. Dat doen we samen met partners. We doen het samen. En we koppelen het aan de dagelijkse stedenbouwkundig praktijk. We willen de opgedane inzichten direct toepassen in de praktijk en daar weer van leren.

Leren vanuit en voor de praktijk
Een deel van de partners in die project werkt in dagelijkse stedenbouwkundige praktijk aan het smart maken van onze steden. Die kennis en ervaring brengen we in, in het project. Tijdens de rondetafelgesprekken en workshops koppelen we die kennis en inzichten. We generaliseren die kennis en in gesprek met anderen ontstaat zo nieuwe kennis. In het project Smart Stedenbouw is dus ruimte voor partners om hun eigen project in te voeren.
Andere partners doen meer vanuit de theorie en hun eigen kennis mee en willen die kennis verbreden en verrijken. In de afbeelding is deze samenwerking uitgetekend.

Welke doelen willen we behalen met dit project?

1 – Nieuwe oplossingen voor bestaande uitdagingen – We geloven in technologische vooruitgang. We zijn er dan ook van overtuigd dat nieuwe technologie nieuwe oplossingen kan bieden voor de uitdagingen van steden en dorpen. Deelnemende partners kunnen die uitdagingen zelf inbrengen. Elke uitdaging is daarbij goed. Of het nou gaat om de inrichting van de openbare ruimte (en hoe dat op een nieuwe manier gebeurt) of om de uitdaging van grootstedelijke metropolen.

2 – Cursusboek nieuwe stedenbouw – We werken daarnaast ook aan een concreet en tastbaar product. Dat product is een cursus(boek) Nieuwe Stedenbouw. Dat betekent dat de kennis te generaliseren moet zijn en toepasbaar moet zijn op nieuwe situaties. En misschien maken we naast een boek ook wel serious games en andere middelen. Het middel is wat dit betreft ook een doel op zich. We presenteren dit in november 2019 in Barcelona tijdens de Smart City Expo.

3 – Smart-bewustzijn onder stedenbouwers 10x zo hoog – Voor veel stedenbouwers is de ‘smart city’ een ver-van-het-bed-show. Er is geen hoog bewustzijn onder stedenbouwers dat ook hun vakgebied verandert. We willen dat bewustzijn verhogen. We willen dat het aantal ruimtelijk professionals dat zich bewust is van deze verandering het komend jaar 10x zo groot wordt (daarvoor moeten nog wel vaststellen hoe groot het nu is). Dat doen we door het organiseren van een open proces waar zoveel mogelijk professionals aan meedoen. Daarvoor werken we samen met de vakorganisatie BSNP.

Met partners
Dit kunnen we niet alleen, we zoeken we partners. We zoeken niet alleen partners die de kosten willen dragen, maar ook kennis willen delen en ontwikkelen. De volgende partners hebben zich al aangesloten: ELBA\REC, Civity, DHM, en BNSP. Met anderen zijn we in gesprek.

Voor partners
De partners waar we mee spreken zijn geïnteresseerd in hoe digitalisering en technologisering de stedenbouw verandert. Ze zijn daardoor gefascineerd. Maar ze hebben ook allemaal hun eigenbelang. Dat is prettig, want dat houdt de boel gaande. In ons proces willen we dat belang dienen. We zoeken daarom naar oplossingen waarbij het mes aan twee kanten snijdt, bijvoorbeeld door workshops te organiseren die een direct belang voor de partner hebben én kennis opleveren.
Andere partners willen door dit project voorop lopen in hun markt en kennis opdoen die anderen niet hebben. Zij gebruiken deze samenwerking als een soort cursus. Ook dat kan. Ook zijn er partners die focussen op een deelaspect. Ook dat is mogelijk. Doel is om die al die elementen te bundelen in één eindproduct. We hebben geleerd van ons project over ethiek dat dat prima mogelijk is.

Partners krijgen redactionele aandacht in en om het boek (denk ook aan aandacht in andere media als Stadszaken.nl, ROMagazine en de eigen media van de Future City Foundation). We branden de partners als de vernieuwers in deze markt. Alleen al door de waarde daarvan, verdienen partners de investering terug.

Maar partners maken vooral deel uit van een bijzonder proces waarin we de stedenbouw vernieuwen. Door mee te doen, word je als partner voorloper op dit vlak. We gaan als het ware een jaar lang sprinten en daarna zijn we de kopgroep. Het is een learning bij doing proces, waarbij de deelnemende partners kennis op doen gaandeweg het proces. Dat lukt alleen als de partners ook zelf een actieve rol spelen door deskresearch te doen, te schrijven et cetera.

Als je geïnteresseerd bent om mee te doen, mail dan naar jan-willem@future-city.nl of bel +31628638426