Door Jos van Winkel

Een nieuwe wereld van vrijheid en creativiteit. Kennis en informatie voor iedereen beschikbaar, open discussie en zelfbestuur, geld speelt geen rol. Dat ideaalbeeld was jarenlang de belofte die de pioniers van internet voortdreef naar nieuw land. Nieuw land met onbegrensde mogelijkheden, nog niet gecorrumpeerd door hebzucht, domheid of macht. Hoe ideaal wil je het hebben? Inmiddels is het nieuwe land bezet door consumenten, multinationals en criminele bendes. Het is gaandeweg gaan lijken op het Wilde Westen, waar iedereen inmiddels behoefte heeft aan wetten en regels.

Tot een paar jaar geleden was het eigenlijk not done om te praten over wetten en regels voor het internet. Dat zou de vrijheid en creativiteit die hoorde bij het world wide web aantasten. Het zou de vrijplaats inperken en dus het nieuwe land kapotmaken. Echte idealisten geloofden dat de overheid overbodig werd: een deeleconomie heeft genoeg aan directe democratie, en omgekeerd. Het is allemaal wat minder idealistisch uitgepakt dan verwacht. De deeleconomie bleek in de vorm van het ‘platformkapitalisme’ toch vooral te draaien om geld en macht, en minder om delen. De directe democratie is goeddeels blijven steken in consumententermen of platgeslagen in socialmediahypes. De directheid van Twitter, tot op het bedenkelijke niveau van de president van het machtigste land op aarde. Natuurlijk heeft nieuwe technologie het speelveld deels gekanteld en ons zelforganiserend vermogen enorm versterkt. Een veelkleurige waaier van levensvormen heeft zich ontvouwd, van energiecorporaties tot kookgroepen en van WhatsApp-burgerwachten tot virtuele volksrechtbanken. Technologische vernieuwing is nooit neutraal, ook hier niet. Er zijn altijd winnaars en verliezers. En er zijn zowel positieve kanten als schaduwzijden: enerzijds grotere slagkracht en zelfredzaamheid, anderzijds grotere tweedeling, afhankelijkheid, verlies aan privacy enzovoort. De communicatierevolutie is overal en groter dan een individuele keuze: het geeft vorm aan de lifestyle van de tijd waarin we leven.

Meer lezen? De column gaat verder in ons boek Smart & Leefbaar. Wilt u meer lezen? Klik hier om het boek (gratis) te bestellen.

Wilt u in 1 dag alles over data, ontwerp, beleid en ethiek? Kom dan woensdag 26 juni 2019 naar het seminar ‘Smart & Leefbaar’ in Amersfoort. Klik hier voor meer informatie en aanmelden.