Door Jan-Willem Wesselink

Via het internet zijn we altijd met elkaar en met alles verbonden. Dat klinkt ondertussen gewoon, maar is heel bijzonder. Zeker voor ruimtelijke ordenaars, stedenbouwers en planologen. Voor het eerst in de geschiedenis leeft de mensheid als een netwerk, als een zwerm. Internet geeft daarbij begrippen als tijd, plaats en afstand een nieuwe betekenis. Dat is de echte verandering van deze nieuwe industriële revolutie. En dat vraagt ook om een andere ontwerpbenadering van onze regio’s, steden, dorpen en betrokkenheid van gemeenschappen.

De kern van de technologische ontwikkeling die leidde tot de huidige industriële revolutie, is het communicatienetwerk dat we de afgelopen anderhalve eeuw hebben gebouwd tussen mensen en dingen, tussen mensen onderling en dingen onderling. Dat begon bij de eerste telefoonlijn in 1855 en is geworden tot het mobiele internet dat we nu hebben. De overeenkomst tussen dat eerste telefoongesprek en een 5G-netwerk is dat die nieuwe infrastructuur het begrip afstand opheft en dat het mensen en dingen met elkaar verbindt die niet fysiek met elkaar in contact zijn.

De echte vernieuwing is dat het zwermtechnologie is. Zodra 5G bestaat, kunnen computers (in de vorm van bijvoorbeeld rijdende of vliegende robots) als zwermen opereren. Door 5G-technologie kan de stad als een flexibel object worden ingericht. Alles wordt op het internet aangesloten, tenzij er een logische reden is om het niet te doen. En dat heeft als gevolg dat in een stad of een dorp niet alleen elk gebouw en heel veel andere objecten op het internet worden aangesloten (dat gebeurt nu ook al), maar de ruimte en gebouwen ook vanaf het begin worden ontworpen vanuit de netwerkgedachte. Het is nu echter nog lastig te bevatten wat dat precies inhoudt. Net zoals het ingewikkeld is om de voor- en nadelen daarvan te overzien. Het is aan ruimtelijke ordenaars, planologen, stedenbouwers, landschapsarchitecten om hiermee te gaan ontwerpen.

De wijk wordt zo een slim netwerk met objecten. Het verschil met de huidige stad is vrij fundamenteel en moet worden meegenomen in het ontwerp. Bij het ontwerpen van onderdelen van een wijk moet er rekening mee worden gehouden dat die onderdelen onderdeel zijn van een netwerk: dat ze buren hebben, waarmee uitwisseling van data, energie en van goederen, mensen en diensten kan plaatsvinden.

Wij vinden dat de netwerken zo moeten worden ontworpen dat de gebruikers van de knooppunten zelf bepalen wat ze delen. We willen een slimme stad waarin mensen in vrijheid kunnen leven.

Dit is een voorpublicatie uit het boek ‘Een slimme stad, zo doe je dat – Verbonden, flexibel en betekenisvol; maak de echte future city’, van de Future City Foundation. Wilt u meer lezen? Klik hier om het boek (gratis) te bestellen.